Voordat je begint
Het doel is om met geschikte spaken een gelijkmatig opgebouwde spanning in het wiel te krijgen en dat het wiel geen kans krijgt om uit vorm te schieten of delen van het wiel te laten scheuren of breken.
Een sterk wiel maken is vooral een spel van voorkómen. Hieronder heb ik zo duidelijk mogelijk uitgelegd wat ik hiermee bedoel.
Voorkom spaakbreuk:
gebruik geschikte spaken voor het juiste doel. Voor e-bikes en speedpedelecs kunnen het beste dikkere 13G of 12G spaken worden gebruikt, i.p.v. bijvoorbeeld 14G. Gewicht speelt bij een e-bike nauwelijks een rol, maar veiligheid des te meer.
gebruik de juiste spaaklengte. Een te korte spaak kan niet voor 100% door de nippel worden vastgeschroefd op het schroefdraad, maar misschien maar voor 50% of 10%. Dat zal uiteindelijk leiden tot breuk bij de nippel.
de hoek tussen velg en spaak mag niet te groot zijn, waardoor het materiaal van de spaak teveel wordt verzwakt net buiten de nippel. Zie foto 1.
gebruik niet te lange nippels waardoor deze hoek met de spaak weer te groot wordt en de spanning op de spaak bij de nippel te groot.
breng alle spaken aan één zijde op dezelfde spanning, om te voorkomen dat één spaak alle klappen op moet vangen. De spaken moeten samen gelijk de 'klappen' opvangen verrichten tijden het fietsen.
Voorkom flensbreuk:
de hoek tussen velg/naaf en spaak mag niet te klein zijn, waardoor krachten vanaf de velg te snel worden doorgegeven aan de flens van de naaf. De kans op flensbreuk neemt dan erg toe.
zorg dat de spaakkop goed in het flensgat ligt, waardoor de krachten op het "zitvlak" van het gat gelijkmatig wordt verdeeld
laat een spaak geen spaakkop raken, door bijvoorbeeld de hoek van de spaak te groot te maken bij het uitgaan van de flens
Voorkom velgscheurtjes
voorkom een te grote spaakhoek, zoals hierboven al eens beschreven. Dat kan leiden tot onevenredige krachten rond het spaakgat. Als de hoek te groot is, moet de spaak een keer minder gekruist worden.
breng alle spaken aan één zijde op dezelfde spanning, om te voorkomen dat slechts een paar spaakgaten belast worden door die paar nippels die alle klappen op moet vangen. De krachten dienen gelijkmatig over de velg verdeeld te worden.
Verschillende spaakpatronen
Bij het vlechten van een wiel kan er gekozen worden tussen verschillende spaakpatronen. Welke spaakpatronen zijn er? Hieronder worden er een aantal uitgelicht.
Radiaal gespaakt wiel
Radiaal gespaakte wielen hebben voor velen een mooi strak uiterlijk. De spaken maken de kortste weg naar de velg en geven de krachten (en trillingen) dan ook direct door aan de naaf. Let erop dat de flens meer wordt belast dan bij een gekruist spaakpatroon.
Bij radiaal gespaakte wielen kun je kiezen of je de spaakkoppen bij de naafflens aan de binnenzijde wilt hebben of aan de buitenzijde. Aan de binnenzijde oogt voor velen strakker en mooier. Aan de spaak aan de buitenzijde van de flens richting de velg gaat, zal de kop beter in het flensgat vallen. De kans op een brekende flens wordt dan iets verkleind.
Het radiale spaakpatroon is eigenlijk alleen geschikt voor fietsen waarmee onder normale omstandigheden op een verharde weg mee gereden wordt.
Op de foto hieronder zitten de spaken om-en-om in de flens.
Kruis over 2, 3 en 4 spaakpatroon
Over het algemeen worden spaakpatronen gekruist om het rijcomfort te verhogen en om de naafflens minder te belasten. De stijfheid van het wiel zal verminderen naarmate de spaken elkaar onderling meer kruisen. Het wiel (dus de velg, de spaken en de naaf) vormen bij meerdere kruisingen wel een sterker geheel, waarbij de krachten beter worden verdeeld. De kans op een gebroken naafflens of spaak wordt hierbij drastisch verminderd.
Let op; de spaak mag de spaakkop van de naastliggende spaak in de flens niet raken. Ook mag de hoek tussen spaaknippel en spaak niet te groot zijn, om de kans op breuk bij de nippel te verkleinen.
Spaaksoorten
Er zijn vele soorten spaken verkrijgbaar. Bij de meeste fietsen wordt er gekozen voor een 13G of 14G dikte. Bij MTB's, racefietsen, cyclocrossers of gravelbikes wordt er gekozen voor de lichtere (dunnere) 14G spaak. Afhankelijk van toepassing en gewenst gewicht of stroomlijn gebruiken wij de volgende 14G spaken:
CX-Ray spaken J-bend en Straight pull; zeer lichte en sterke spaak. Wordt gebruikt voor de veeleisende fietser, zoals topwielrenners, triatleten, cyclocrossers en zelfs downhillers.
Ronde 2mm spaken J-bend; normale spaak met diameter van 2 mm over de volle lengte van de spaak. Wordt gebruikt bij zowel sportieve fietsen als bij de stadsfiets.
Double butted spaak 2mm - 1,65mm - 2mm; Redelijk geprijsde spaak voor een maximale sterkte met een minimaal gewicht.
Comments